Kunstproject Dorenda Verhaegen en Marieke Verberne
Tekst door: Patrick van Engelen http://www.artibosch.nl/index.php/2014/07/kunstproject-dorende-verhaegen-en-marieke-verberne/
In het kader van ons thema Art I Story komen de Tilburgse kunstenaars Dorenda Verhaegen (winnaar Leo XIII prijs) en Marieke Verberne naar ArtiBosch voor een bijzonder kunstproject.
Bedoeling is dat bezoekers op zondag 7 september door het duo worden vereeuwigd met een polaroid-camera. Niet zomaar een leuk kiekje samen met familie of bekenden maar met wildvreemden die zich toevallig ook op het festival bevinden. Uit een bak mogen de uitverkorenen voordat de foto wordt gemaakt een kaartje trekken met twee woorden. Bijvoorbeeld ‘broer+zus’.
Bedoeling is dat die persoonlijke relatie, ook al is die er in werkelijkheid niet, op de foto zo goed mogelijk wordt uitgebeeld. Daarnaast krijgen ze van het kunstenaarsduo een object dat ze op de foto vast moeten houden. Dat kan van alles zijn. Van een stofzuigerslang tot een pluche beest. Verhaegen: “Door deze extra toevoeging gaan de twee onbekenden met elkaar communiceren. Hoe houden we het object vast? Wat doen we ermee? Zo leren ze elkaar spelenderwijs een beetje kennen. We geven ze een positieve ontmoeting mee en willen met het project hun creativiteit prikkelen.” Het is de bedoeling dat van alle foto’s op de dag zelf een foto-expositie wordt gemaakt met bezoekers van het festival. Mensen die elkaar even daarvoor nog nooit hebben gezien.
Het werk dat Dorenda en Marieke op ArtiBosch uitvoeren, behoort tot het relatief nieuwe genre relationele kunst dat eind jaren negentig van de vorige eeuw is ontstaan. De stroming werd in 1998 voor het eerst benoemd door Nicolas Bourriaud in zijn boek ‘Relational Aesthetics’. De relationele kunstenaar geeft de toeschouwer alternatieve, ervaringsgerichte mogelijkheden of keuzes. In het project op ArtiBosch bijvoorbeeld worden bezoekers losgemaakt van hun normale gedrag, door ze met wildvreemden een actie te laten uitvoeren. Relationele kunst hoeft niet noodzakelijkerwijs terecht te komen in een traditionele galerie of museum. Noch is een atelier noodzakelijk. Centraal staat een sociale ervaring die de kunstenaar coördineert.
Het kunstproject van Dorenda Verhaegen en Marieke Verberne wordt uitgevoerd op de Parade. Daar zal ook de foto-expositie te bewonderen zijn
Bedoeling is dat bezoekers op zondag 7 september door het duo worden vereeuwigd met een polaroid-camera. Niet zomaar een leuk kiekje samen met familie of bekenden maar met wildvreemden die zich toevallig ook op het festival bevinden. Uit een bak mogen de uitverkorenen voordat de foto wordt gemaakt een kaartje trekken met twee woorden. Bijvoorbeeld ‘broer+zus’.
Bedoeling is dat die persoonlijke relatie, ook al is die er in werkelijkheid niet, op de foto zo goed mogelijk wordt uitgebeeld. Daarnaast krijgen ze van het kunstenaarsduo een object dat ze op de foto vast moeten houden. Dat kan van alles zijn. Van een stofzuigerslang tot een pluche beest. Verhaegen: “Door deze extra toevoeging gaan de twee onbekenden met elkaar communiceren. Hoe houden we het object vast? Wat doen we ermee? Zo leren ze elkaar spelenderwijs een beetje kennen. We geven ze een positieve ontmoeting mee en willen met het project hun creativiteit prikkelen.” Het is de bedoeling dat van alle foto’s op de dag zelf een foto-expositie wordt gemaakt met bezoekers van het festival. Mensen die elkaar even daarvoor nog nooit hebben gezien.
Het werk dat Dorenda en Marieke op ArtiBosch uitvoeren, behoort tot het relatief nieuwe genre relationele kunst dat eind jaren negentig van de vorige eeuw is ontstaan. De stroming werd in 1998 voor het eerst benoemd door Nicolas Bourriaud in zijn boek ‘Relational Aesthetics’. De relationele kunstenaar geeft de toeschouwer alternatieve, ervaringsgerichte mogelijkheden of keuzes. In het project op ArtiBosch bijvoorbeeld worden bezoekers losgemaakt van hun normale gedrag, door ze met wildvreemden een actie te laten uitvoeren. Relationele kunst hoeft niet noodzakelijkerwijs terecht te komen in een traditionele galerie of museum. Noch is een atelier noodzakelijk. Centraal staat een sociale ervaring die de kunstenaar coördineert.
Het kunstproject van Dorenda Verhaegen en Marieke Verberne wordt uitgevoerd op de Parade. Daar zal ook de foto-expositie te bewonderen zijn
Leerling-/Meester
Video by: Stijn van Dalen
Nieuwe Expositie Leerling-/Meesterproject
13-05-2014
Audrey Tulkens
Nieuwe expositie Leerling-/Meesterproject 13 mei 2014 TILBURG
De voorbereiding op de expositie LUVUMORE van het Leerling-/Meesterproject van Kunstpodium T ging voornamelijk via internet. Er was een gezamenlijke ontmoeting tussen Meesterkunstenaar Anouk Kruithof en haar leerlingen Andrea Jellina Grevink, Dorenda Verhaegen, Goof Kloosterman en Marilou Klapwijk.
“Alles bij ons gaat via internet”, zegt Andrea. “Heel ingewikkeld vind ik dat. Vooral ons eerste skypegesprek vond ik vreselijk. Ik ben daar gewoon niet goed in. Het wordt dus spannend om vier dagen bij elkaar te zitten.”
LUVUMORE“Het wordt vast reuzegezellig hoor, daar twijfel ik niet aan. Digitaal interpreteert iedereen anders. Daarom ook onze titel LUVUMORE. Met dat soort teksten eindigden onze e-mails. Om duidelijk te maken hoe we iets bedoelden eindigden onze mails met lieve teksten.”
Samenwerking
Dorenda heeft wel een idee waarom de kunstenaars als groep gaan samenwerken. “We maken werk waarin de interactie met mensen belangrijk is. Bij een deel is het de ervaring, bij een ander deel is het de interactie en weer bij een ander deel gaat het over personen.”
Marilou ziet dat anders. “We spelen allemaal met het genereren van beeld door een bepaald proces vast te leggen. Een representatie te ontwikkelen van iets dat tijdelijk is. Werk maken aan de hand van documentatie, data verzamelen of een archief opbouwen.”
Onstaan kunst
Het werk van de kunstenaars ontstaat uit verschillende zaken. Andrea: “Ik reageer in mijn werk op mijn directe omgeving. Wat mij overkomt of waar ik me over verbaas in het dagelijks leven zijn startpunten voor nieuwe werk. Ik hou er van om fictie en non-fictie door elkaar te laten lopen.”
Marilou’s werk ontstaat uit een noodzaak iets te willen vertellen. “Dat ‘iets’ is vaak een verwondering over het alledaagse. Het fascineert me dat het leven grappig en tragisch tegelijkertijd kan zijn. Ik zou graag dat mijn werk zweeft tussen de lach en de traan. Het gaat over pijn, maar ook over troost. Ik werk niet vanuit het materiaal maar vanuit het idee. Dat maakt mijn werk divers in uitwerking.”
Relational art
Dorenda maakt relational art. “Dat is een term die voor het eerst werd gebruikt door kunstcriticus Nicolas Bourriaud in 1996. Hierin wordt het geheel van menselijke relaties en hun sociale context als uitgangspunt genomen. De kunstenaar staat niet meer in het centrum maar wordt als katalysator gezien van het werk.”
OpeningingstijdenDe expositie LUVUMORE, met Meesterkunstenaar Anouk Kruithof en haar Leerlingen Andrea Jellina Grevink, Dorenda Verhaegen, Goof Kloosterman en Marilou Klapwijk is van 15 tot en met 25 mei te zien tijdens de Leerling-/Meesterexpositie bij Kunstpodium T aan de Noordstraat 105 in Tilburg.
Op de foto vlnr: Dorenda Verhaegen - Tilburg, Marilou Klapwijk - Rotterdam, Goof Kloosterman - Utrecht, Andrea Jellina Grevink - Rotterdam.
uit: stadsnieuws
http://www.deweekkrant.nl/artikel/2014/mei/13/nieuwe_expositie_leerling_meesterproject
uit: stadsnieuws
http://www.deweekkrant.nl/artikel/2014/mei/13/nieuwe_expositie_leerling_meesterproject
Over mensen en (be)grijpen
Door: Eveline Nieuwveld
Laag voor laag wordt witte gips geboetseerd om de vorm van een gezicht. Beginnend vanuit de buitenkant van de wangen wordt er langzaam naar binnen toe gewerkt, de neusvleugels, die eerst nog bewogen, worden in het wit geboetseerd en de lippen volgen vrij snel daarna. Praten is geen optie meer, een glimlach wordt moeilijk. Als laatste de ogen, in volledige stilte, de persoon waarvan het gezicht is kan nu niets meer zien en voelt op het gezicht een koude emulsie langzaam hard worden, opdrogen en uiteindelijk loskomen van het gezicht.
In een cirkel op de witte muur in de ruimte is een compilatie van witte gezichten te zien die door verschillende afstanden een bepaalde verhouding met elkaar aan gaan. De compilatie is tot stand gekomen vanuit een netwerk van digitale en directe contacten uit de omgeving van Dorenda Verhaegen. Verhaegen is een verzamelaar, zoals ze toonde in haar installatie Personal space waarin ze na haar terugkeer uit een werkperiode in Changzhou met Nederlandse spullen een kleurrijke Chinese context creëerde. Maar misschien nog belangrijker is haar verzameling van mensen, niet alleen in de vorm van maskers, maar ook in de vorm van een netwerk.
Haar werk gaat niet alleen over verbinden, maar is verbinden. Zoals Verhaegen zelf zegt is haar werk 'Voor mensen, door mensen en over mensen'. Via Facebook worden mensen opgeroepen om te helpen bij het project Part of a Whole in het gastatelier. Vaak zijn deze mensen 'onbekenden', die na een korte kennismaking hun gezicht afgeven aan de kunstenaar om deel uit te maken van het geheel aan gezichten dat tijdens de tentoonstelling te zien is. De installatie die te zien is in het gastatelier is daarom zelf ook 'part of a whole', het is slechts een fragment van Verhaegen's 'relational aesthetics' die al start vanaf het moment dat er een netwerk van mensen op gang komt om het werk tot stand te brengen.
In 'Relational Art', een term voor het eerst gebruikt door de kunstcriticus Nicolas Bourriaud in 1996, wordt het geheel van menselijke relaties en hun sociale context als uitgangspunt genomen. De kunstenaar staat niet meer in het centrum maar wordt gezien als katalysator van het werk. Het werk creëert een omgeving waarin mensen samenkomen, in deze omgeving staat niet de individuele relatie tussen beschouwer en kunstwerk centraal maar de intersubjectiviteit tussen de beschouwers of deelnemers. Volgens Bourriaud heeft het ontstaan van deze kunstpraktijk te maken met de opkomst van het internet en digitale netwerken. In 'Relational Art' staat dan ook een fysiek sociaal contact centraal, net zoals bij het project Part of a whole. Al worden de deelnemers digitaal gevonden, uiteindelijk gaat het bij Verhaegen wel om een fysieke ontmoeting. Iedere deelnemer is uniek en een deel van het geheel, op Facebook zijn wij weliswaar ook een deel van het geheel, maar toch zal men daar niet snel over uniciteit spreken. In dit project specifiek is het niet alleen een fysieke ontmoeting maar ook nog eens een heel intieme ontmoeting. Het laten aanraken van je gezicht is immers een intiem menselijk gebaar, iets wat we een groot deel van onze facebook-vrienden niet zomaar zouden laten doen. Het project maakt dit mogelijk.
Verhaegen is dus een katalysator, ze start met een vraag, die heel persoonlijk of intiem kan zijn, en post die open en bloot op Facebook. Dan wacht ze af, zonder participanten is er geen werk. Iedere participant wordt een stukje van het werk, als deel van een geheel gaan de deelnemers van een contingentie over naar een noodzakelijkheid, zonder hen mist er een stukje van het werk. Vanuit anonieme digitale relaties creëert Verhaegen een installatie die de lichamelijkheid van menselijke relaties poogt vast te leggen en ook een zekere uniciteit van die relaties zoekt. Een poging die direct vragen oproept naar de (on)mogelijkheid van haar werk. Want kun je zoiets als menselijke relaties – zo complex als ze al waren, maar met sociale media die daar nog eens een extra dimensie aan toevoegen – wel vastleggen of situeren?
Vanuit de sociale en daarom ook ongrijpbare contacten die Verhaegen aangaat met haar omgeving probeert haar installatie iets uit te leggen, te be-grijpen. Deze controverse zorgt voor een spanning in haar installatie, enerzijds is er de kunstzinnige verzamelende manier van werken en anderzijds is ze bijna een soort sociologische of psychologische onderzoeker op kleine schaal die haar omgeving in kaart wil brengen. Maar aan deze tegenstelling is Verhaegen niet voorbij gegaan, want de installatie in het gastatelier wordt op de finissage vergezeld door tientallen smeltende gezichten binnengebracht door bezoekers uit de wijk die de maskers van de gezichten met water gevuld hebben en als ijs terugbrengen. De smeltende gezichten tonen dat menselijke relaties niet in een blijvende materie vastgelegd kunnen worden. Tegelijkertijd stelt deze toevoeging nog een extra vraag, welke maskers worden door wie gevuld? Ontstaat deze keuze bij toeval? Is het een nummertje trekken? Het lijkt misschien een futiele vraag, maar eigenlijk draait hij om iets wezenlijks, want waaruit bestaat de uniciteit van onze relaties met de mensen om ons heen? Ondanks de verschillende gezichtsvormen benadrukt het witte gipsmateriaal niet de individualiteit van de participanten en de uniciteit van menselijke relaties, maar worden ze juist een geheel, zoals ook op Facebook, iedere vriend is een nieuw nummertje. Welk deel zijn wij van het geheel dat eigenlijk nooit een geheel is vanwege haar fluctuerende karakter? In plaats van de maskers formeel en museaal op een rijtje te presenteren maakt Verhaegen een dynamische compilatie met verschillende afstanden en verhoudingen tussen de maskers, hiermee laat ze zien het vraagstuk aan te gaan.
In een cirkel op de witte muur in de ruimte is een compilatie van witte gezichten te zien die door verschillende afstanden een bepaalde verhouding met elkaar aan gaan. De compilatie is tot stand gekomen vanuit een netwerk van digitale en directe contacten uit de omgeving van Dorenda Verhaegen. Verhaegen is een verzamelaar, zoals ze toonde in haar installatie Personal space waarin ze na haar terugkeer uit een werkperiode in Changzhou met Nederlandse spullen een kleurrijke Chinese context creëerde. Maar misschien nog belangrijker is haar verzameling van mensen, niet alleen in de vorm van maskers, maar ook in de vorm van een netwerk.
Haar werk gaat niet alleen over verbinden, maar is verbinden. Zoals Verhaegen zelf zegt is haar werk 'Voor mensen, door mensen en over mensen'. Via Facebook worden mensen opgeroepen om te helpen bij het project Part of a Whole in het gastatelier. Vaak zijn deze mensen 'onbekenden', die na een korte kennismaking hun gezicht afgeven aan de kunstenaar om deel uit te maken van het geheel aan gezichten dat tijdens de tentoonstelling te zien is. De installatie die te zien is in het gastatelier is daarom zelf ook 'part of a whole', het is slechts een fragment van Verhaegen's 'relational aesthetics' die al start vanaf het moment dat er een netwerk van mensen op gang komt om het werk tot stand te brengen.
In 'Relational Art', een term voor het eerst gebruikt door de kunstcriticus Nicolas Bourriaud in 1996, wordt het geheel van menselijke relaties en hun sociale context als uitgangspunt genomen. De kunstenaar staat niet meer in het centrum maar wordt gezien als katalysator van het werk. Het werk creëert een omgeving waarin mensen samenkomen, in deze omgeving staat niet de individuele relatie tussen beschouwer en kunstwerk centraal maar de intersubjectiviteit tussen de beschouwers of deelnemers. Volgens Bourriaud heeft het ontstaan van deze kunstpraktijk te maken met de opkomst van het internet en digitale netwerken. In 'Relational Art' staat dan ook een fysiek sociaal contact centraal, net zoals bij het project Part of a whole. Al worden de deelnemers digitaal gevonden, uiteindelijk gaat het bij Verhaegen wel om een fysieke ontmoeting. Iedere deelnemer is uniek en een deel van het geheel, op Facebook zijn wij weliswaar ook een deel van het geheel, maar toch zal men daar niet snel over uniciteit spreken. In dit project specifiek is het niet alleen een fysieke ontmoeting maar ook nog eens een heel intieme ontmoeting. Het laten aanraken van je gezicht is immers een intiem menselijk gebaar, iets wat we een groot deel van onze facebook-vrienden niet zomaar zouden laten doen. Het project maakt dit mogelijk.
Verhaegen is dus een katalysator, ze start met een vraag, die heel persoonlijk of intiem kan zijn, en post die open en bloot op Facebook. Dan wacht ze af, zonder participanten is er geen werk. Iedere participant wordt een stukje van het werk, als deel van een geheel gaan de deelnemers van een contingentie over naar een noodzakelijkheid, zonder hen mist er een stukje van het werk. Vanuit anonieme digitale relaties creëert Verhaegen een installatie die de lichamelijkheid van menselijke relaties poogt vast te leggen en ook een zekere uniciteit van die relaties zoekt. Een poging die direct vragen oproept naar de (on)mogelijkheid van haar werk. Want kun je zoiets als menselijke relaties – zo complex als ze al waren, maar met sociale media die daar nog eens een extra dimensie aan toevoegen – wel vastleggen of situeren?
Vanuit de sociale en daarom ook ongrijpbare contacten die Verhaegen aangaat met haar omgeving probeert haar installatie iets uit te leggen, te be-grijpen. Deze controverse zorgt voor een spanning in haar installatie, enerzijds is er de kunstzinnige verzamelende manier van werken en anderzijds is ze bijna een soort sociologische of psychologische onderzoeker op kleine schaal die haar omgeving in kaart wil brengen. Maar aan deze tegenstelling is Verhaegen niet voorbij gegaan, want de installatie in het gastatelier wordt op de finissage vergezeld door tientallen smeltende gezichten binnengebracht door bezoekers uit de wijk die de maskers van de gezichten met water gevuld hebben en als ijs terugbrengen. De smeltende gezichten tonen dat menselijke relaties niet in een blijvende materie vastgelegd kunnen worden. Tegelijkertijd stelt deze toevoeging nog een extra vraag, welke maskers worden door wie gevuld? Ontstaat deze keuze bij toeval? Is het een nummertje trekken? Het lijkt misschien een futiele vraag, maar eigenlijk draait hij om iets wezenlijks, want waaruit bestaat de uniciteit van onze relaties met de mensen om ons heen? Ondanks de verschillende gezichtsvormen benadrukt het witte gipsmateriaal niet de individualiteit van de participanten en de uniciteit van menselijke relaties, maar worden ze juist een geheel, zoals ook op Facebook, iedere vriend is een nieuw nummertje. Welk deel zijn wij van het geheel dat eigenlijk nooit een geheel is vanwege haar fluctuerende karakter? In plaats van de maskers formeel en museaal op een rijtje te presenteren maakt Verhaegen een dynamische compilatie met verschillende afstanden en verhoudingen tussen de maskers, hiermee laat ze zien het vraagstuk aan te gaan.
Part of a Whole
08-12-13
Bas van de Hurk
Dorenda Verhaegen (NL)
‘Part of a Whole’
FINISSAGE: Zondag 5 januari van 13.00 tot 17.00 uur
open: vrijdag 3 en zaterdag 4 januari - 13.00 tot 17.00 uur
Van september t/m december 2013 heeft Dorenda Verhaegen gewerkt in Gastatelier Leo XIII.
Dorenda Verhaegen
“Ik vind het belangrijk dat mensen persoonlijk betrokken worden in de kunst. Mijn werk is voor mensen, door mensen en over mensen”
Dorenda Verhaegen is de winnaar van de eerste Leo XIII prijs. Een samenwerking tussen Gastatelier Leo XIII en Fontys Hogeschool voor de Kunst. De presentatie in het gastatelier wordt haar eerste solo tentoonstelling.
Het werk van Dorenda Verhaegen gaat over verbinden, het verbinden van mensen met zichzelf, elkaar en met kunst. Vaak doet zij dit door het aanleggen van verzamelingen. Dat kan variëren van een verzameling van herinneringen, verbeeld als metafoor in een video, maar ook letterlijke verzamelingen, zoals de gezichten in haar nieuwste project dat zij speciaal ontwikkelde voor het gastatelier: ‘Part of a Whole’. Het werk van Verhaegen is zeer persoonlijk omdat het proces altijd één op één gebeurt en mensen er fysiek deel van uit maken. “Ik vind het belangrijk dat mensen persoonlijk betrokken worden in de kunst. Mijn werk is voor mensen, door mensen en over mensen”, zegt Verhaegen.
Voor ‘Part of the Whole’ verzamelde zij ‘gezichten’. Voor dit project komt zij kort in contact met voor haar vaak nieuwe mensen. Deze mensen vind zij via Facebook of doordat mensen al eerder bij haar zijn geweest. De mensen komen naar het gastatelier en drinken een kopje thee met Verhaegen en praten over wat hen bezig houdt en wie ze zijn. Na een korte instructie mogen ze gaan liggen op een bed en bedekt Verhaegen hun gezichten met gipsverband.
Gipsen is een intiem proces. Verhaegen raakt de gezichten van de mensen aan, de directe huid, hetgeen waarmee we communiceren. Na een tijdje word het gips hard. Het communiceren stopt en de persoon bevind zich in een moment waarin hij niet kan zien en niet kan praten. Het maken van een dergelijke afdruk getuigt van vertrouwen en overgave aan het moment. Iedereen reageert anders op dat proces. Sommige mensen vinden het ontspannend en vallen in slaap. Anderen vinden het verlies van controle erg eng. Er zit net zo veel variatie in de ervaring als in de persoonlijkheden en uiterlijke kenmerken van mensen. Als het gips hard is verwijdert Verhaegen het van het gezicht. De ontmoeting en het delen van een korte intieme vertrouwensband zijn vanaf dat moment verzegeld door een afdruk. Een tastbare herinnering aan het moment.
De eindpresentatie in het gastatelier zal een web te zien geven van al deze gezichten, afgegoten in was. Dit in combinatie met tekst. Het geheel geeft een fysiek beeld van de verbindingen van deze mensen tot elkaar en tot de kunstenaar.
Ook worden bij de presentatie nieuwe mensen te betrokken. Mensen mogen zelf thuis een afgietsel maken van een ‘verzameld gezicht’. Tijdens de finissage kunnen deze afgietsels, gebaseerd op een aantal kenmerken, in een eigen patroon gelegd worden.
dorendaverhaegen.com
Gastatelier Leo XIII
Is een atelier, werkplek, onderzoeksplek, waar jonge kunstenaars en autonome vormgevers de kans krijgen om een experiment aan te gaan in een monumentale, lichte ruimte waardoor zij in de ontwikkeling van hun werk een sprong kunnen maken.
Is een plek waar kunstenaars als artists-in-residence verblijven binnen een bestaande gemeenschap van kunstenaars en vormgevers.
Is een prachtige, unieke ruimte in Tilburg, binnen de driehoek rondom het Wilhelminapark met De Pont en het Textielmuseum. Het Gastatelier neemt hierbinnen een hele specifieke plaats voor onderzoek en ontwikkeling in.
Is een infrastructuur: wij voorzien in huur en energie, uitnodiging, opening, pr en brengen de kunstenaars in contact met de lokale scene.
Is er voor Tilburg: we halen jonge (inter)nationale kunstenaars naar Tilburg en zorgen ervoor dat zij in contact komen met de Tilburgse kunstwereld, met alternatieve plekken als PIT, Whatspace en Gifgrond, maar ook met De Pont, het Audax Textielmuseum en galeries als Kokon en Luyckx. Op termijn kunnen hier ook contacten uit voortvloeien die verder gaan zoals bijvoorbeeld met het van Abbemuseum, de Fabriek, KOP, MU, etc.
Is een initiatief om het Tilburgse publiek, de kunstwereld en de kunstopleidingen in contact te brengen met jonge talentvolle kunstenaars.
Volgende werkperiodes
januari t/m april 2014 Martijn in ’t Veld (NL)
mei t/m augustus Babette Kleijn (NL)
__________________________________________________________________________
GASTATELIER LEO XIII > LEO XIII STRAAT 90h > 5046 KK TILBURG > www.gastatelierleo13.nl
Stichting Gastatelier Leo XIII > Hanneke Bedaux > Wilma Diepens > Bas van den Hurk > Jolanda van de Grint
Deze presentatie is mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Tilburg
‘Part of a Whole’
FINISSAGE: Zondag 5 januari van 13.00 tot 17.00 uur
open: vrijdag 3 en zaterdag 4 januari - 13.00 tot 17.00 uur
Van september t/m december 2013 heeft Dorenda Verhaegen gewerkt in Gastatelier Leo XIII.
Dorenda Verhaegen
“Ik vind het belangrijk dat mensen persoonlijk betrokken worden in de kunst. Mijn werk is voor mensen, door mensen en over mensen”
Dorenda Verhaegen is de winnaar van de eerste Leo XIII prijs. Een samenwerking tussen Gastatelier Leo XIII en Fontys Hogeschool voor de Kunst. De presentatie in het gastatelier wordt haar eerste solo tentoonstelling.
Het werk van Dorenda Verhaegen gaat over verbinden, het verbinden van mensen met zichzelf, elkaar en met kunst. Vaak doet zij dit door het aanleggen van verzamelingen. Dat kan variëren van een verzameling van herinneringen, verbeeld als metafoor in een video, maar ook letterlijke verzamelingen, zoals de gezichten in haar nieuwste project dat zij speciaal ontwikkelde voor het gastatelier: ‘Part of a Whole’. Het werk van Verhaegen is zeer persoonlijk omdat het proces altijd één op één gebeurt en mensen er fysiek deel van uit maken. “Ik vind het belangrijk dat mensen persoonlijk betrokken worden in de kunst. Mijn werk is voor mensen, door mensen en over mensen”, zegt Verhaegen.
Voor ‘Part of the Whole’ verzamelde zij ‘gezichten’. Voor dit project komt zij kort in contact met voor haar vaak nieuwe mensen. Deze mensen vind zij via Facebook of doordat mensen al eerder bij haar zijn geweest. De mensen komen naar het gastatelier en drinken een kopje thee met Verhaegen en praten over wat hen bezig houdt en wie ze zijn. Na een korte instructie mogen ze gaan liggen op een bed en bedekt Verhaegen hun gezichten met gipsverband.
Gipsen is een intiem proces. Verhaegen raakt de gezichten van de mensen aan, de directe huid, hetgeen waarmee we communiceren. Na een tijdje word het gips hard. Het communiceren stopt en de persoon bevind zich in een moment waarin hij niet kan zien en niet kan praten. Het maken van een dergelijke afdruk getuigt van vertrouwen en overgave aan het moment. Iedereen reageert anders op dat proces. Sommige mensen vinden het ontspannend en vallen in slaap. Anderen vinden het verlies van controle erg eng. Er zit net zo veel variatie in de ervaring als in de persoonlijkheden en uiterlijke kenmerken van mensen. Als het gips hard is verwijdert Verhaegen het van het gezicht. De ontmoeting en het delen van een korte intieme vertrouwensband zijn vanaf dat moment verzegeld door een afdruk. Een tastbare herinnering aan het moment.
De eindpresentatie in het gastatelier zal een web te zien geven van al deze gezichten, afgegoten in was. Dit in combinatie met tekst. Het geheel geeft een fysiek beeld van de verbindingen van deze mensen tot elkaar en tot de kunstenaar.
Ook worden bij de presentatie nieuwe mensen te betrokken. Mensen mogen zelf thuis een afgietsel maken van een ‘verzameld gezicht’. Tijdens de finissage kunnen deze afgietsels, gebaseerd op een aantal kenmerken, in een eigen patroon gelegd worden.
dorendaverhaegen.com
Gastatelier Leo XIII
Is een atelier, werkplek, onderzoeksplek, waar jonge kunstenaars en autonome vormgevers de kans krijgen om een experiment aan te gaan in een monumentale, lichte ruimte waardoor zij in de ontwikkeling van hun werk een sprong kunnen maken.
Is een plek waar kunstenaars als artists-in-residence verblijven binnen een bestaande gemeenschap van kunstenaars en vormgevers.
Is een prachtige, unieke ruimte in Tilburg, binnen de driehoek rondom het Wilhelminapark met De Pont en het Textielmuseum. Het Gastatelier neemt hierbinnen een hele specifieke plaats voor onderzoek en ontwikkeling in.
Is een infrastructuur: wij voorzien in huur en energie, uitnodiging, opening, pr en brengen de kunstenaars in contact met de lokale scene.
Is er voor Tilburg: we halen jonge (inter)nationale kunstenaars naar Tilburg en zorgen ervoor dat zij in contact komen met de Tilburgse kunstwereld, met alternatieve plekken als PIT, Whatspace en Gifgrond, maar ook met De Pont, het Audax Textielmuseum en galeries als Kokon en Luyckx. Op termijn kunnen hier ook contacten uit voortvloeien die verder gaan zoals bijvoorbeeld met het van Abbemuseum, de Fabriek, KOP, MU, etc.
Is een initiatief om het Tilburgse publiek, de kunstwereld en de kunstopleidingen in contact te brengen met jonge talentvolle kunstenaars.
Volgende werkperiodes
januari t/m april 2014 Martijn in ’t Veld (NL)
mei t/m augustus Babette Kleijn (NL)
__________________________________________________________________________
GASTATELIER LEO XIII > LEO XIII STRAAT 90h > 5046 KK TILBURG > www.gastatelierleo13.nl
Stichting Gastatelier Leo XIII > Hanneke Bedaux > Wilma Diepens > Bas van den Hurk > Jolanda van de Grint
Deze presentatie is mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Tilburg
Stukje over mijn verblijf in het gastatelier
30-09-2013
www.gastatelierleo13.nl
Ik verblijf nu een kleine maand in Gastatelier Leo XIII, een fijne plek tussen het groen maar toch in het hartje van Tilburg. Het is voor mij de eerste keer in een gastatelier. In het begin was de grote lege witte ruimte, buiten de veilige muren van de academie, een beetje beangstigend. Ik merk nu dat het me veel vrijer laat denken, mijn ideeën worden groter maar merk ook dat ik de neiging heb met mijn werk fysiek meer ruimte in te nemen.
Momenteel werk ik aan twee projecten. Een installatie die tijdens de cultuurnacht, op 26 oktober, geëxposeerd zal worden en een therapiesessie in samenwerking met een psychologe. Deze sessie zal uiteindelijk leiden tot een video. Via mijn werk maak ik gevoelens bespreekbaar, haal ik herinneringen op en laat ik mensen situaties verkennen en erkennen. Mijn werk is hierdoor een directe confrontatie met ons gevoel.
In de installatie tijdens de cultuurnacht zullen de video's uit mijn eerdere Remember reeks te zien zijn, gecombineerd met een live verbinding naar een kamertje elders in het gebouw. In dit kamertje zal ik mensen uitnodigen om een gevoel, aan de hand van een metafoor, te onderzoeken en her te beleven. Tijdens de cultuurnacht heb ik naast mijn eigen installatie voor een avondvullend programma gezorgd waarin de ontmoeting tussen verschillende kunstenaars centraal staat.
Momenteel werk ik aan twee projecten. Een installatie die tijdens de cultuurnacht, op 26 oktober, geëxposeerd zal worden en een therapiesessie in samenwerking met een psychologe. Deze sessie zal uiteindelijk leiden tot een video. Via mijn werk maak ik gevoelens bespreekbaar, haal ik herinneringen op en laat ik mensen situaties verkennen en erkennen. Mijn werk is hierdoor een directe confrontatie met ons gevoel.
In de installatie tijdens de cultuurnacht zullen de video's uit mijn eerdere Remember reeks te zien zijn, gecombineerd met een live verbinding naar een kamertje elders in het gebouw. In dit kamertje zal ik mensen uitnodigen om een gevoel, aan de hand van een metafoor, te onderzoeken en her te beleven. Tijdens de cultuurnacht heb ik naast mijn eigen installatie voor een avondvullend programma gezorgd waarin de ontmoeting tussen verschillende kunstenaars centraal staat.
Leo XIII Prijs
10-07-2013
Brabants Dagblad
Dorenda Verhaegen wint Leo XIII Prijs
TILBURG - Dorenda Verhaegen heeft de eerste Leo XIII Prijs gewonnen. De studente van de Academie voor Beeldende Vorming van Fontys in Tilburg kreeg de prijs tijdens haar afstuderen.
De Leo XIII prijs is een initiatief van Gastatelier Leo XIII en Fontys en bedoeld als steuntje in de rug voor afstudeerders. Verhaegen krijgt vanaf september tot en met december een werk- en onderzoekperiode aangeboden in Gastatelier Leo XIII. Ze krijgt er ook woonruimte en een werkbudget.
Volgens de jury heeft Verhaegen een actieve en onderzoekende houding en verbindt ze het persoonlijk aspect aan sociaal-maatschappelijke vraagstukken. De jury was onder de indruk van de installatie die ze in de NWE Vorst maakte op basis van een reis naar China.
Brabants dagblad:
http://www.bd.nl/regio/tilburg-en-omgeving/tilburg/dorende-verhaegen-wint-leo-xiii-prijs-1.3906724
Stadsnieuws:
http://www.deweekkrant.nl/artikel/2013/juli/12/dorende_wint_leo_xiii_prijs
Tilburg Nieuws:
http://tilburg.nieuws.nl/nieuws/20130710/Dorende-Verhaegen-wint-Leo-XIII-Prijs
Brabants Dagblad
Dorenda Verhaegen wint Leo XIII Prijs
TILBURG - Dorenda Verhaegen heeft de eerste Leo XIII Prijs gewonnen. De studente van de Academie voor Beeldende Vorming van Fontys in Tilburg kreeg de prijs tijdens haar afstuderen.
De Leo XIII prijs is een initiatief van Gastatelier Leo XIII en Fontys en bedoeld als steuntje in de rug voor afstudeerders. Verhaegen krijgt vanaf september tot en met december een werk- en onderzoekperiode aangeboden in Gastatelier Leo XIII. Ze krijgt er ook woonruimte en een werkbudget.
Volgens de jury heeft Verhaegen een actieve en onderzoekende houding en verbindt ze het persoonlijk aspect aan sociaal-maatschappelijke vraagstukken. De jury was onder de indruk van de installatie die ze in de NWE Vorst maakte op basis van een reis naar China.
Brabants dagblad:
http://www.bd.nl/regio/tilburg-en-omgeving/tilburg/dorende-verhaegen-wint-leo-xiii-prijs-1.3906724
Stadsnieuws:
http://www.deweekkrant.nl/artikel/2013/juli/12/dorende_wint_leo_xiii_prijs
Tilburg Nieuws:
http://tilburg.nieuws.nl/nieuws/20130710/Dorende-Verhaegen-wint-Leo-XIII-Prijs
LEO XIII-prijs uitgereikt.
10-07-2013
http://www.gastatelierleo13.nl
Dit jaar werd voor de eerste keer de LEO XIII-prijs uitgereikt.
De genomineerde waren: Lizzy Geurts van Kessel, Femke Hagen, Maaike Jütten, Dorenda Verhaegen, Katrein Breukers, Elise van Meene, Mirjam Nelis, Hanna Grobbe, Stijn Bles.
De winnaar werd op 10 juli bekend gemaakt en is: Dorenda Verhaegen.
Dorenda Verhaegen krijgt van september t/m december 2013 een werkperiode aangeboden en een werkbudget voor het doen van onderzoek en het realiseren van nieuw werk. De werkperiode wordt door de kunstenaar afgesloten met een publieke presentatie en gedocumenteerd in een online publicatie.
http://www.gastatelierleo13.nl
Dit jaar werd voor de eerste keer de LEO XIII-prijs uitgereikt.
De genomineerde waren: Lizzy Geurts van Kessel, Femke Hagen, Maaike Jütten, Dorenda Verhaegen, Katrein Breukers, Elise van Meene, Mirjam Nelis, Hanna Grobbe, Stijn Bles.
De winnaar werd op 10 juli bekend gemaakt en is: Dorenda Verhaegen.
Dorenda Verhaegen krijgt van september t/m december 2013 een werkperiode aangeboden en een werkbudget voor het doen van onderzoek en het realiseren van nieuw werk. De werkperiode wordt door de kunstenaar afgesloten met een publieke presentatie en gedocumenteerd in een online publicatie.
Dorenda ontvangt de prijs uit handen van Hanneke Bedaux, voorzitter van gastatelier LEO XIII.
Interview door Tillywood Magazine
20-04-2013
Geschreven door: Daisy Schalkens
DE KLEINE KAMERTJES VAN CHANGZHOU
Het was de bedoeling dat wethouder van Cultuur Marjo Frenk gisteravond een echte Chinese poort zou openen bij Theater de NWE Vorst. Door omstandigheden werd de poort echter vervangen door een hoop ballonnen. Omdat onze wethouder de ballonnen in een razend tempo kapot prikte, ontstond het effect van een Chinese duizendklapper.
Changzhoo? Chang hoe? Nee, het is Changzhou, de Tilburgse zusterstad in China. Als er nu nog geen belletje gaat rinkelen, is het verstandig een kijkje te nemen bij het Theatre of Changzhou in Theater De NWE Vorst. Wie door de deur naar binnen gaat, waant zich nog niet direct in China. Je waant je gewoon in de hal van een theater. Om Changzhou te ontdekken moet je een tocht maken langs alle kamertjes die het gebouw rijk is.
Zusterstad met rijst
Het idee voor Theatre of Changzhou ontstond toen wethouder van economie Eric de Ridder samen met de artistieke leider van Het Zuidelijk Toneel, Mathijs Rümke, op bezoek was in de Changzhou. Ze wilden graag de band versterken met de stad aan de oostkust van China, dat bekend staat om zijn rijstvelden. Hierbij moest de cultuur een rol spelen. Elf studenten van verschillende Fontys-instellingen vertrokken onder begeleiding van een docent, de artistiek leider, een toneelmaker en wethouder Frenk naar de Chinese zusterstad. Ieder moest een thema – bijvoorbeeld architectuur, eten of handel – onderzoeken en vervolgens in Nederland in beeld brengen. Elk kamertje heeft dus zijn eigen thema. Door ze allemaal af te gaan, leer je onze zusterstad kennen.
Wat is Nederland?
Frenk is er trots op dat deze samenwerking tot stand kwam. “Het feit dat studenten bereid zijn om onze band met Changhzou met een cultureel randje te versterken, vind ik speciaal”. De wethouder vond haar reis naar China erg bijzonder. “We hebben leren relativeren tijdens ons verblijf. De meesten Chinezen wisten volgens de wethouder niet eens dat Nederland bestaat. Het is goed om eens naar jezelf te kijken door andermans ogen.”
De gewone Chinees
Wie zijn neus volgt, komt uit in de kelder van de NWE Vorst. Daar staan op een plank allerlei producten die je niet tussen het Conimex-assortiment in de supermarkt gaat vinden. Haaienvinnen, een pakje met poeder waar Chinese tekst op staat en nog allerlei exotische producten. Ze verspreiden een geur die voor ons westerlingen niet thuis te brengen is, maar voor de Chinese bezoekers waarschijnlijk voelt als thuiskomen. In een volgende ruimte, van twee bij vier, heeft de 23-jarige Dorenda Verhaegen een kamertje ingericht van ‘de gewone Chinees’. Als thema kreeg ze dagelijks leven mee.
Chinese Linda de Mol
Dorenda heeft tijdens haar verblijf in Changzhou bij verschillende Chinese gezinnen gelogeerd. Hoe dat voelde? “Ongemakkelijk”, antwoordt de studente aan de Academie voor Beeldende Vorming, “De mensen daar spreken slecht Engels en mijn tolk sprak het gebrekkig. Ik kon dus niet echt een gesprek voeren.” Lopen in het kamertje is vrijwel onmogelijk. Op de keukentafel staat een televisie met daarop de Chinese versie van Miljoenenjacht, met de Chinese variant van Linda de Mol. Overal waar je kijkt, hangen plastic tasjes vol met rommel. Simpelweg omdat er geen plaats is voor een kast. Het was voor Dorenda een schok toen ze binnenkwam in het huisje van de man, dat ze heeft geprobeerd na te maken in deze kamer. “Ik dacht, wat is dit!? Later kwam ik tot de conclusie dat het toch wel een soort van eigenheid heeft. Je ziet de persoon terug in zo’n ruimte.”
Stukje China
Als je je wil onderdompelen in een stukje China, kun je nog terecht tot 28 april. Daarna verdwijnt het theater maar blijft de samenwerking, als het aan wethouder Frenk ligt, bestaan. Er zijn al plannen om vaker studenten uit te wisselen tussen de kunstopleidingen van Changzhou en Tilburg.
Geschreven door: Daisy Schalkens
DE KLEINE KAMERTJES VAN CHANGZHOU
Het was de bedoeling dat wethouder van Cultuur Marjo Frenk gisteravond een echte Chinese poort zou openen bij Theater de NWE Vorst. Door omstandigheden werd de poort echter vervangen door een hoop ballonnen. Omdat onze wethouder de ballonnen in een razend tempo kapot prikte, ontstond het effect van een Chinese duizendklapper.
Changzhoo? Chang hoe? Nee, het is Changzhou, de Tilburgse zusterstad in China. Als er nu nog geen belletje gaat rinkelen, is het verstandig een kijkje te nemen bij het Theatre of Changzhou in Theater De NWE Vorst. Wie door de deur naar binnen gaat, waant zich nog niet direct in China. Je waant je gewoon in de hal van een theater. Om Changzhou te ontdekken moet je een tocht maken langs alle kamertjes die het gebouw rijk is.
Zusterstad met rijst
Het idee voor Theatre of Changzhou ontstond toen wethouder van economie Eric de Ridder samen met de artistieke leider van Het Zuidelijk Toneel, Mathijs Rümke, op bezoek was in de Changzhou. Ze wilden graag de band versterken met de stad aan de oostkust van China, dat bekend staat om zijn rijstvelden. Hierbij moest de cultuur een rol spelen. Elf studenten van verschillende Fontys-instellingen vertrokken onder begeleiding van een docent, de artistiek leider, een toneelmaker en wethouder Frenk naar de Chinese zusterstad. Ieder moest een thema – bijvoorbeeld architectuur, eten of handel – onderzoeken en vervolgens in Nederland in beeld brengen. Elk kamertje heeft dus zijn eigen thema. Door ze allemaal af te gaan, leer je onze zusterstad kennen.
Wat is Nederland?
Frenk is er trots op dat deze samenwerking tot stand kwam. “Het feit dat studenten bereid zijn om onze band met Changhzou met een cultureel randje te versterken, vind ik speciaal”. De wethouder vond haar reis naar China erg bijzonder. “We hebben leren relativeren tijdens ons verblijf. De meesten Chinezen wisten volgens de wethouder niet eens dat Nederland bestaat. Het is goed om eens naar jezelf te kijken door andermans ogen.”
De gewone Chinees
Wie zijn neus volgt, komt uit in de kelder van de NWE Vorst. Daar staan op een plank allerlei producten die je niet tussen het Conimex-assortiment in de supermarkt gaat vinden. Haaienvinnen, een pakje met poeder waar Chinese tekst op staat en nog allerlei exotische producten. Ze verspreiden een geur die voor ons westerlingen niet thuis te brengen is, maar voor de Chinese bezoekers waarschijnlijk voelt als thuiskomen. In een volgende ruimte, van twee bij vier, heeft de 23-jarige Dorenda Verhaegen een kamertje ingericht van ‘de gewone Chinees’. Als thema kreeg ze dagelijks leven mee.
Chinese Linda de Mol
Dorenda heeft tijdens haar verblijf in Changzhou bij verschillende Chinese gezinnen gelogeerd. Hoe dat voelde? “Ongemakkelijk”, antwoordt de studente aan de Academie voor Beeldende Vorming, “De mensen daar spreken slecht Engels en mijn tolk sprak het gebrekkig. Ik kon dus niet echt een gesprek voeren.” Lopen in het kamertje is vrijwel onmogelijk. Op de keukentafel staat een televisie met daarop de Chinese versie van Miljoenenjacht, met de Chinese variant van Linda de Mol. Overal waar je kijkt, hangen plastic tasjes vol met rommel. Simpelweg omdat er geen plaats is voor een kast. Het was voor Dorenda een schok toen ze binnenkwam in het huisje van de man, dat ze heeft geprobeerd na te maken in deze kamer. “Ik dacht, wat is dit!? Later kwam ik tot de conclusie dat het toch wel een soort van eigenheid heeft. Je ziet de persoon terug in zo’n ruimte.”
Stukje China
Als je je wil onderdompelen in een stukje China, kun je nog terecht tot 28 april. Daarna verdwijnt het theater maar blijft de samenwerking, als het aan wethouder Frenk ligt, bestaan. Er zijn al plannen om vaker studenten uit te wisselen tussen de kunstopleidingen van Changzhou en Tilburg.
Stukje over mijn installatie tijdens Theatre of Changzhou
eigencreatie.nl, donderdag 18 april 2013
Datum: 18-04-13 | avond
Plaats: Theater De NWE Vorst | Willem II straat, Tilburg
De opening van de expositie Theatre of Changzhou, een tiendaagse interculturele manifestatie over de Chinese zusterstad van Tilburg.
Een erg bijzondere expositie. Helaas had ik niet alles meer kunnen zien op deze avond. Desalniettemin heb ik erg interessant werk gezien. Zoals deze rijkelijk gevulde ronde ronddraaiende tafel van Ingrid de Rond (zie afbeelding hieronder). Om eerlijk te zijn snapte ik de installatie in het begin niet toen ik het zag. Nadat ik het videogesprek had gezien snapte ik het helemaal. Ook omdat zij op een bijzondere wijze uitlegde wat haar ervaring was met China en hen eetgewoonte. Toen ik haar hoorde praten kwamen er bij mij weer de herinneringen boven van mijn ervaringen in Vietnam. Ik vond het bijzonder hoe zij deze ervaringen en ideeën om weet te zetten naar een interessante installatie.
Plaats: Theater De NWE Vorst | Willem II straat, Tilburg
De opening van de expositie Theatre of Changzhou, een tiendaagse interculturele manifestatie over de Chinese zusterstad van Tilburg.
Een erg bijzondere expositie. Helaas had ik niet alles meer kunnen zien op deze avond. Desalniettemin heb ik erg interessant werk gezien. Zoals deze rijkelijk gevulde ronde ronddraaiende tafel van Ingrid de Rond (zie afbeelding hieronder). Om eerlijk te zijn snapte ik de installatie in het begin niet toen ik het zag. Nadat ik het videogesprek had gezien snapte ik het helemaal. Ook omdat zij op een bijzondere wijze uitlegde wat haar ervaring was met China en hen eetgewoonte. Toen ik haar hoorde praten kwamen er bij mij weer de herinneringen boven van mijn ervaringen in Vietnam. Ik vond het bijzonder hoe zij deze ervaringen en ideeën om weet te zetten naar een interessante installatie.
Onderstaande installatie was net als de installatie hierboven erg goed omgezet van een impressie naar een installatie. Je zag erg veel verschillende televisies in een kleine kamer / erker op de grond staan. Op deze schermen waren telkens mensen te zien met een product in hen handen en zeiden ‘Thank you China’. Hiermee attendeerde de kunstenaar dat erg veel wat wij hier in Nederland hebben, gemaakt is in China. Door al die verschillende schermen met verschillende mensen tegelijk in een kleine ruimte op de grond kreeg je een groot onderdanig effect. Ik voelde me een groot man, en misschien ook wel een beetje schuldig, dat wij die producten hier redelijk goedkoop kunnen kopen, waar de Chinezen hard voor hebben moeten werken voor waarschijnlijk erg weinig geld.
De bovengenoemde impressie had Dorenda Verhaegen waarschijnlijk ook opgedaan in China. Daarvan maakte zij meerdere installaties waar onderstaande foto één van is. Dit was een redelijk lage ruimte helemaal vol gehangen met verschillende vogelkooien. Deze vogelkooien stonden allen open en er zaten tientallen levende volgens op de kooien en draden door de ruimte heen. Hiermee wilde zij haar impressie uiten die zij opgedaan heeft in China. De mensen daar zijn redelijk onderdanig, maar doen toch ook nog wel hen eigen ‘ding’, vandaar dat de vogels vrij rondvliegen in de lage ruimte. Doordat ik dit idee erg gaaf vond en de vogels rond vlogen heb ik minder gelet op de films die op de muren werden geprojecteerd. Hierop was een erg jong meisje te zien die van haar moeder Gitaarles kreeg..
Ik vond het een bijzondere ervaring om naar deze expositie te gaan. Mede doordat het ook door studenten is gemaakt. Ieder heeft een andere impressie opgedaan en weet dit perfect op een persoonlijke manier om te zetten naar een installatie of een film. Het zijn soms eenvoudige ideeën maar wel erg sterk uitgewerkt. De sfeer, geur en aankleding die door het gebouw hing, deden mij erg aan Azië denken. Volgens mij was het een erg geslaagde reis/project.
Stukje over de installaties tijdens Theatre of Changzhou
Omroep Brabant, dinsdag 16 april 2013.
Artikel over Theatre of Changzhou
Met foto in de installatie: "Personal Space" Brabants Dagblad, 11-04-2013
Tekst in het programmaboekje van Theatre of Changzhou
Een eerbetoon aan de herinnering
Informatie over de kunstenares 01-05-2012
Tijdens haar jeugd was Dorenda Verhaegen het liefst buiten. De natuur van het Limburgse plaatsje Schinnen betoverde haar. Toen ze naar Tilburg verhuisde voor haar studie, begon ze pas te beseffen hoe belangrijk de rol van de natuur is in haar leven. In de stad is natuur niet vanzelfsprekend, je moet er naar op zoek gaan. De video’s van Verhaegen gaan veelal over het waarom van het opzoeken van de natuur. Je bevinden in de natuur blijkt een zoektocht naar jezelf op te wekken. Er komen gedachten en gevoelens naar boven en er worden vragen gesteld. Het zorgt voor zelfreflectie, maar ook voor het tot rust komen en het verwerken van gebeurtenissen.
Je zou zeggen dat Dorenda net als Caspar David Friedrich een romantisch kunstenaar is. Omdat ze net als hij, onderwerpen als de zoektocht van de mens naar zichzelf in de natuur hanteert. Verhaegen behoort echter tot een andere stroming, het romantisch conceptualisme.Romantisch conceptualisme is een stroming binnen de hedendaagse conceptuele kunst, benoemd door Jörg
Heiser (kunstcriticus). Hij stelt dat binnen de conceptuele kunst een stroming bestaat die niet slechts een ideeën kunst is. Maar waarin romantiek en sentiment een belangrijke rol spelen.
Waar men binnen de klassieke romantiek zich terug trekt in de natuur, zichzelf en in iets hogers. Is er binnen de hedendaagse kunst meer ruimte voor emoties die getoond mogen aan de buitenwereld. Dit gebeurd echter op een meer directe manier dan in de klassieke romantiek. Er wordt gewerkt vanuit zelfreflectie of verlangen Het gaat het individuele voorbij en spreekt naar het publiek. “Het romantisch conceptualisme is een omkering van het klassiek romantische idee dat gevoelens diep weggestopt zitten in onszelf om vervolgens moeizaam te moeten worden getransporteerd naar een ander” volgens N. Timmer (tekstschrijfster).
Verhaegen houdt zich bezig met bepaalde aspecten van romantiek zoals gevoelens van eenzaamheid, onvervuld verlangen, melancholie en het zoeken in de natuur. In de film verlangen worden romantische beelden van de kunstenares zelf, lopend door een stuk natuur getoond. Met daarbij een gedicht dat aan de verbeelding overlaat maar toch een duidelijk melancholisch gevoel neerzet. Het zijn individuele gevoelens van de kunstenares die hier getoond worden maar het is in een geabstraheerde vorm vertaald waardoor het werk vrij is voor de interpretatie van de toeschouwer. Door de melancholische atmosfeer zal de toeschouwer echter meteen iets voelen dat bij hem zelf binnenkomt. Hij zal het hoofdgevoel met gemak uit de video weten te filteren. Het werk blijft dus niet alleen bij de kunstenares zelf maar gaat in de hoofden van de toeschouwer een rol spelen. Ze roepen gevoelens van herkenning en de koppeling naar hun eigen leven op.
Volgens de filosoof Ludwich Wittgenstein komt de betekenis van gevoelens tot uitdrukking in een vorm waarin ze op te merken zijn. De emoties in de hedendaagse kunst komen dus alleen aan bij de kijker wanneer de gevoelens duidelijk te zien zijn. “Emotion as material, not at any time the subject”aldus Lawrence weiner (kunstenaar). Romantisch- conceptuele kunstenaars zoals Dorenda
Verhaegen zou je in die zin post-wittgensteiniaanse romantici kunnen noemen.
De Nederlandse kunstenaar Bas Jan Ader houdt zich met dezelfde aspecten van romantiek bezig als Dorenda. Hij is een van de eerste kunstenaars in Nederland die te scharen valt onder de conceptuele romantiek. Hij maakt sentimenteler werk dan alle andere kunstenaars in de eind jaren 60, begin jaren 70. Zijn kunst uit zich in een totaal andere vorm dan in de klassieke romantiek. Hij laat duidelijk zien hoe hij zich voelt en hoe hij worstelt met zijn gevoelens. In de video I’m too sad to tell you is de kunstenaar te zien huilend voor de camera. Over de oorzaak van dit huilen wordt echter niets verteld. Toch gaat de toeschouwer meeleven met deze herkenbare emotie. Wat typisch is voor de conceptuele romantiek. De toeschouwer maakt een eigen interpretatie van het werk in koppeling met zichzelf als gevolg van de duidelijk te herkennen emotie. Ieder mens koppelt een dergelijke emotie aan een andere gebeurtenis.
Net als in de werken van de Bas Jan Ader, speelt Verhaegen zelf vaak een hoofdrol in haar films. Ook werken ze beiden vanuit een concept waarbij de uitwerking wel degelijk van belang. Dit aspect is nog een kenmerk van het romantisch conceptualisme. Verhaegen toont haar gevoelens. Maar zet deze zo neer dat ze universeel herkenbaar worden net als Ader. Beide kunstenaars maken kunst waar het publiek zelf over na moet denken. Maar waarbij de hoofdemotie duidelijk en universeel waarneembaar is. Aan de hand van de video’s kan een toeschouwer bij zichzelf te raden gaan wat hij zelf voelt en denkt, hij kan er door de video’s bij stil gaan staan.
In het werk van Verhaegen staan persoonlijke ervaringen, gedachten en gevoelens centraal. Het zijn vaak gedachten en gevoelens uit een gebeurtenis uit het leven van Verhaegen zelf zoals in de eerdergenoemde film verlangen. Bas Jan Ader maakt net als Verhaegen verwijzingen naar gebeurtenissen in zijn leven of naar gebeurtenissen uit de levens van mensen die dicht bij hem staan. In zijn foto All my clothes symboliseert hij een gebeurtenis die zijn moeder beschreef in haar boek: “Ik kreeg in de oorlog maar heel even de tijd om mijn spullen te pakken van de Duitsers. Ik gooide vervolgens zo veel mogelijk kleren naar buiten”.In de video-installatie remember van Verhaegen is dit verwijzen naar gebeurtenissen van goed te zien. Al werkt ze hier niet vanuit een eigen emotie maar vanuit een emotie van iemand anders. In de installatie zijn twee video’s in een hoek naast elkaar te zien. Beiden vertalen ze het gevoel van een persoon op een plek. Om deze installatie te realiseren is de kunstenares op zoek gegaan naar verhalen van mensen in en rond haar leefomgeving. Deze verhalen vormt ze om naar eigen interpretatie. Hierin komt naar voren dat ze werkt vanuit een duidelijk concept. Deze werkwijze lijkt ook erg veel op die van Nina Yuen, een hedendaags kunstenares die gestudeerd heeft in Nederland. Ook zij leeft zich in, in de verhalen van mensen die dicht bij haar staan. Net als Verhaegen geeft zij een reconstructie van deze verhalen weer. Ze maakt er een heel nieuw verhaal van waar ze haar eigen emoties aan bod laat komen. Verhaegen speelt zelf vaak een hoofdrol in haar films, net als Yuen. Al heeft ze een ommezwaai gemaakt met Remember. Hierin laat ze de eigenaar van zijn eigen verhaal, een door haar geregisseerde performance doen. Hierdoor worden de verhalen erg associatief. Alleen de verhaaleigenaar weet nog het originele verhaal. Toch weet Verhaegen precies de essentie en het gevoel van het verhaal te pakken waardoor het harder binnen komt. Ook de werken van Yuen zijn erg associatief en liggen dicht bij een gevoel dat vrij te interpreteren is door de toeschouwer. Verhaegen laat niets uit over de verhalen die ten grondslag liggen aan haar films net als Bas Jan Ader’s I’m too sad to tell you. Ze vind de interpretatie van de persoon die haar werk bekijkt belangrijk. Haar werk Remember lijkt op een performance, een actie als eerbetoon aan de herinnering. Maar dit is echter niet zo. Remember is gefilmd met oog voor esthetiek. Met als eindbedoeling een installatie in een museum. De kunstenares heeft de acties als het ware laten uitvoeren in openbare ruimten. Maar heeft geen publiek erbij uitgenodigd, alleen de toevallige passant was getuigen. Net als bij Bas Jan Ader, die zijn handelingen filmt in en om zijn tuin. Beiden zijn dus meer videokunstenaars dan performance kunstenaars. Omdat ze meer gericht zijn op publiek dat kijkt naar hun video, dan publiek dat de daadwerkelijke actie ziet.
Romantisch conceptuele kunstenaars spreken de beschouwer open en direct aan door gevoelens neer te zetten. Dit geeft volgens Jan Verwoert (kunstcriticus) blijk van een intersubjectieve impuls in retorische, emotionele en existentiële zin. De video in Remember van Verhaegen toont een jonge man die omgeven door muren van gras zijn best doet om een aantal truien over elkaar heen te trekken. Hij worstelt met de truien en de kou is in zijn gezicht af te lezen. Op de achtergrond razen auto’s voorbij en klettert de regen hard op het wegdek. In de daar tegenoverstaande video is een jonge vrouw te zien die vanuit een klein gaatje zich een weg baant door een muur. Vogels fluiten op de achtergrond maar het slaan van de hamer tegen de muur, doorbreekt de rust bruut. Ook zij worstelt, het stof spat in haar gezicht en het kost zichtbaar veel moeite om door deze muur heen te komen. In beide video’s zijn golven van rust maar ook van escalatie waarneembaar. In het werk Remember werken de twee video’s samen. Dit doormiddel van de geluiden die samen de beelden versterken. Maar ook omdat beide beelden eenzelfde ritme volgen. De rustpunten komen tegelijk op en ebben ook weer tegelijk weg in een doorzetten van de actie. Ook gaan ze een dialoog met elkaar aan. De toeschouwer vraagt zich af wat de twee mensen in de video’s met elkaar te maken hebben. Waarom ze deze handelingen doen en wat hun beiden verhalen zijn. Beide video’s hebben veel verwijzingen in zich. Bijvoorbeeld de bescherming en warmte die een trui kan bieden. Maar tegelijkertijd ook weer de worsteling die het met zich mee brengt als er te veel truien over elkaar aangedaan worden. En een klein gaatje dat langzaam zo groot word dat je erdoorheen kunt stappen. Het met een klein hamertje door de muur heen breken naar een andere ruimte. Verhaegen werkt vanuit kleine handelingen die overdreven worden en daardoor veel betekenis met zich mee brengen. Menno en Paul de Nooijer (beiden video kunstenaar) noemden dit ook in een interview van de VPRO over hun eigen werk. “Je duwt tegen een cliché aan en dan krijg je plots een beeld dat waardevol zou kunnen zijn.”
Dorenda Verhaegen toont de beiden films die deel uitmaken van Remember in een ruimte in een hoek naast elkaar. Het is niet mogelijk om tegelijkertijd naar beiden werken te kijken omdat deze groot gebeamd zijn tegen een witte muur, kort duren en omdat er in een film veel wisselingen van standpunt zijn, waar focus voor nodig is. De toeschouwer wisselt steeds met zijn ogen tussen beide films. Daarom krijgt hij steeds het gevoel dat hij iets mist. Dit zorgt ervoor dat de spanning in haar beeld blijft. En dat beide films ook nog interessant zijn om een tweede keer bekeken te worden. Verhaegen vind de focus op haar werk erg belangrijk. Ze ervaart zelf vaak dat de stap om naar een film te kijken in een museum erg groot is. Ze wil het dus op een dergelijke manier brengen waardoor deze focus bij de toeschouwer behouden wordt. Deze presentatiewijze is te vergelijken met die van Pipilotti
Rist en die van Aernout Mik. In de video-installatie Elixir van Rist, die in het voorjaar van 2009 te zien was in het Boijmans van Beuningen museum te Rotterdam , waren net als bij Verhaegen ruimten met videowerken te zien. Deze werken versterkten elkaar en zette beiden een sterk sferisch beeld neer. De werken laten over aan de gedachten van de toeschouwer en zijn bijna bezwerend. In hun beiden werken kan de toeschouwer rustig gaan zitten en de tijd nemen om naar de werken rondom zich te kijken. Door de rust die het zitten en kijken met zich mee brengt gaat de toeschouwer meer op in het werk. Hij wordt als het ware deel van de installatie. In de installatie Shifting Sitting van Aernout Mik zijn op 3 schermen video’s over een rechtszaak gebeamd. Ook deze
films omgeven de toeschouwer en laten hem deel uitmaken van het werk. De films van Aernout Mik komen op verschillende manieren samen. Net als de films van Verhaegen wordt er gespeeld met afwisseling. Alle die de kunstenaars betrekken het publiek in de ruimte door ze deel te maken van het werk. toeschouwers begeven zich midden in het werk, denken mee en voelen daardoor ook mee. Het is duidelijk dat de wijze waarop het werk gepresenteerd wordt een belangrijke rol speelt in de video’s van deze kunstenaars.. Ook dit is een belangrijk kenmerk van het Romantisch conceptualisme.
Een andere kunstenaar die te vergelijken is met het werk van Dorenda Verhaegen is Guido van der Werve. Guido streeft naar een combinatie van natuur en schoonheid. Deze samen kan gaan met gevaar en het verliezen van zichzelf. Guido’s werkwijze is vaak een eenmalige performance die vervolgens geregistreerd word in een film. Uiteindelijk is de video het eindwerk dat getoond word in musea. In de video Nummer 9 The day I didn’t turn with the world zie je Guido van der Werve, zelf die 24 uur lang op de ijzig koude Noordpool tegen de draaiing van de aarde in loopt. Je ziet dat de kunstenaar zichtbaar moeite heeft met deze handeling. Uit het werk is naast kwetsbaarheid ook kracht te halen. De kunstenaar blijft koste wat het kost doorgaan. Als kijker worden de emotionele gedachten van de kunstenaar je niet opgedrongen. Wel kun je er als je eigen verhaal inleggen. Dorenda Verhaegen gaat op precies dezelfde manier te werk in haar werk Remember. Net als van der Werve is de handeling vaak zwaar. In het gezicht is op een gegeven moment de inspanning af te lezen. Ook is er naast kwetsbaarheid kracht af te lezen in beide personen. De handelingen worden kost wat het kost doorgezet. Het gat moet groot genoeg worden. En de truien moeten allemaal over elkaar heen. Door de krachtinspanning stopt een mens met acteren en focust zich helemaal op de handeling. Verhaegen gebruikt geen acteurs voor haar video’s maar “gewone” mensen uit haar omgeving. “ ik vraag ze niet om te acteren, maar gewoon te doen zoals ze zijn”. Toch gaan mensen acteren voor een camera. “Door ze iets inspannends te laten doen, ontstaat er een echtere emotie op het gezicht van de persoon en dat is wat ik wil”.
Het werk van Dorenda Verhaegen ontstaat vanuit een simpel idee. van der Werve noemt: “Als je iets tot de kern terug kunt brengen, kunnen meer mensen zich ertoe verhouden”. Hij vind dat kunstenaars die van een simpel idee een complex iets maken,
uiteindelijk tot een geforceerde samenraping van aspecten komen, waar niemand meer iets van begrijpt. Van dit soort kunst houden beide kunstenaars niet. Mensen doen vaak al heel goede dingen vanuit hun binnenste ik. Ze denken dan dat ze dat de dat helemaal uit moeten gaan leggen. Waarna ze het vervolgens dood praten. Beiden werken graag vanuit de kern, het simpele idee. Een handeling die bij Verhaegen tijdens het werken aan de video nog van vorm kan veranderen. Ze laat zich leiden door de omstandigheden en de ideeën die op dat moment in haar opkomen.. De ideeën zijn nog erg open en puur daardoor.De essentie moet echter wel duidelijk
zijn en blijven. Het moet te behapstukken zijn voor mensen die in eerste instantie niks weten van de achtergrond van het werk.
Dorenda Verhaegen laat bepaalde aspecten over aan de kijker, maar het gevoel dat ze wil overbrengen met haar kunst is
meer dan duidelijk waarneembaar. Daarbij werkt ze vanuit een verhaal. Vaak zijn minder fijne belevenissen voor haar een inspiratiebron. Dit omdat ongelukkige belevenissen vaak heftiger zijn en sneller bij het publiek aankomen. Daarbij is
het ook fijn om via de kunst na te denken over deze gebeurtenissen. Als in een soort zelfreflectie door kunst. Dit kan zo werken voor de kijker maar ook voor de kunstenaar zelf. Verhaegen sluit zich dan ook totaal aan bij de visie van Sophie Calle. Zij zegt: “ Gelukkige gebeurtenissen, die beleef ik, de ongelukkige buit ik uit. In de eerste plaats vanuit een artistieke interesse, maar ook om ze te transformeren, er iets van te maken, er mijn voordeel mee te doen - wraak te nemen op de situatie.” In Take Care of yourself van Calle is dit standpunt goed te zien. Take care of yourself is een project waarin Calle aan 107 vrouwen gevraagd heeft een email met de slotwoorden ‘take care of yourself’te analyseren. Met deze tekst beëindigde ze de relatie met haar toenmalige vriend. In de video Verlangen van Verhaegen wordt er doormiddel van een gesproken gedicht duidelijk dat de film gaat over het verlangen naar een man. Dit verlangen diept ze voor zichzelf uit door er mee bezig te zijn in haar kunst maar tegelijkertijd confronteert ze de toeschouwer er op een directe manier mee. Hiermee brengt ze herkenning en reflectie teweeg.
Dorenda Verhaegen werkt volgens een concept. Dit is vooral in haar laatste video-installatie heel duidelijk zichtbaar. Via verhalen van anderen maakt zij video’s die een bepaald gevoel uitdragen. Maar koppelt dit ook aan zichzelf terug. Ze legt haar eigen bevindingen en emoties haar werk. Waar in de conceptuele kunst het idee subliem is en de uitvoering minder belangrijk. Is dit bij Remember niet het geval. Er wordt wel degelijk nagedacht over de presentatie van het werk. Door de presentatie wordt er mede nog een nieuwe laag toegevoegd aan het kunstwerk. Daarbij is er in het werk van Verhaegen een duidelijk en direct herkenbare emotie aanwezig die het publiek meteen confronteert. Hierdoor kan de toeschouwer zich in leven in de situatie en zal daardoor direct aangegrepen worden. Dit alles maakt dat deze kunstenares een conceptuele kunstenares.
Bronnen
Boeken
A. de Visser, de tweede helft, Nijmegen/ Amsterdam 1998, uitgeverij SUN, tweede druk
ISBN: 978 906168 614 9
Meerdere schrijvers, Out of actions, Londen 1998, Thames and Hudson, eerste druk
ISBN: 0 500 28050 9
Artikelen
E. Coster, take care of yourself, 16 mei 2010.
http://www.kunstbeeld.nl/nl/nieuws/13708/take-care-of-yourself.html
N.Timmer, schurende sprookjes, datum onbekend
http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CFMQFjAA&url=http%3A%2F%2Fjongekunstkritiek.net%2F_files%2FFiles%2FSchurende%2520Sprookjes_Nicoline%2520Timmer.pdf&ei=uQS6T_SPCuLX0QWkn5H6Bw&usg=AFQjCNEFBCadvnwZBE2Fmy3qkMeWK3fEsg&sig2=UrPvulQLWlGQKG6xxZdflA
M. De Bruijn, het niets en de kunst, 2011
http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0CFwQFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.gerritrietveldacademie.nl%2Ffiles%2Fscriptie2011%2Fbeeldentaal%2FBenT_deBruin.pdf&ei=kxa6T4DIB4bc8QPdoMGmCg&usg=AFQjCNFqM2FUL5_x-7zPhMsKV9O4OC3x8w&sig2=ZWfo1ceFloaJRjQXcHYItQ
Mister Motley, Bas Jan Ader, nr. 20
http://mistermotley.nl/Archief/Nummers/20/Xtra/bas-jan-ader/
S. Huisman, Net echt Aernout Mik in Parijs, 4 April 2011
http://metropolism.com/reviews/net-echt/
J, higgie, Guido van der Werve, April 2008
http://www.frieze.com/issue/article/guido_van_der_werve/
Websites
Stedelijk museum, Stedelijk museum medeopdrachtgever Aernout Mik, datum onbekend.
http://www.stedelijk.nl/nieuws/nieuwsberichten/overzicht/stedelijk-museum-medeopdrachtgever-nieuw-werk-aernout-mik
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
H. den Hartog Jager, Meer licht, 2011
http://www.hansdenhartogjager.nl/web/Artikelpagina-Nieuws/Tentoonstelling-Meer-licht-in-Museum-De-Fundatie.htm
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Piplotti Rist
www.pipilottirist.net
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Bas Jan Ader
http://www.basjanader.com/
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Guido van der Werve
http://www.roofvogel.org/
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Interviews
Menno en Paul de Nooijer door de VPRO
http://www.youtube.com/watch?v=GDr-CuIlXCk
Tijdens haar jeugd was Dorenda Verhaegen het liefst buiten. De natuur van het Limburgse plaatsje Schinnen betoverde haar. Toen ze naar Tilburg verhuisde voor haar studie, begon ze pas te beseffen hoe belangrijk de rol van de natuur is in haar leven. In de stad is natuur niet vanzelfsprekend, je moet er naar op zoek gaan. De video’s van Verhaegen gaan veelal over het waarom van het opzoeken van de natuur. Je bevinden in de natuur blijkt een zoektocht naar jezelf op te wekken. Er komen gedachten en gevoelens naar boven en er worden vragen gesteld. Het zorgt voor zelfreflectie, maar ook voor het tot rust komen en het verwerken van gebeurtenissen.
Je zou zeggen dat Dorenda net als Caspar David Friedrich een romantisch kunstenaar is. Omdat ze net als hij, onderwerpen als de zoektocht van de mens naar zichzelf in de natuur hanteert. Verhaegen behoort echter tot een andere stroming, het romantisch conceptualisme.Romantisch conceptualisme is een stroming binnen de hedendaagse conceptuele kunst, benoemd door Jörg
Heiser (kunstcriticus). Hij stelt dat binnen de conceptuele kunst een stroming bestaat die niet slechts een ideeën kunst is. Maar waarin romantiek en sentiment een belangrijke rol spelen.
Waar men binnen de klassieke romantiek zich terug trekt in de natuur, zichzelf en in iets hogers. Is er binnen de hedendaagse kunst meer ruimte voor emoties die getoond mogen aan de buitenwereld. Dit gebeurd echter op een meer directe manier dan in de klassieke romantiek. Er wordt gewerkt vanuit zelfreflectie of verlangen Het gaat het individuele voorbij en spreekt naar het publiek. “Het romantisch conceptualisme is een omkering van het klassiek romantische idee dat gevoelens diep weggestopt zitten in onszelf om vervolgens moeizaam te moeten worden getransporteerd naar een ander” volgens N. Timmer (tekstschrijfster).
Verhaegen houdt zich bezig met bepaalde aspecten van romantiek zoals gevoelens van eenzaamheid, onvervuld verlangen, melancholie en het zoeken in de natuur. In de film verlangen worden romantische beelden van de kunstenares zelf, lopend door een stuk natuur getoond. Met daarbij een gedicht dat aan de verbeelding overlaat maar toch een duidelijk melancholisch gevoel neerzet. Het zijn individuele gevoelens van de kunstenares die hier getoond worden maar het is in een geabstraheerde vorm vertaald waardoor het werk vrij is voor de interpretatie van de toeschouwer. Door de melancholische atmosfeer zal de toeschouwer echter meteen iets voelen dat bij hem zelf binnenkomt. Hij zal het hoofdgevoel met gemak uit de video weten te filteren. Het werk blijft dus niet alleen bij de kunstenares zelf maar gaat in de hoofden van de toeschouwer een rol spelen. Ze roepen gevoelens van herkenning en de koppeling naar hun eigen leven op.
Volgens de filosoof Ludwich Wittgenstein komt de betekenis van gevoelens tot uitdrukking in een vorm waarin ze op te merken zijn. De emoties in de hedendaagse kunst komen dus alleen aan bij de kijker wanneer de gevoelens duidelijk te zien zijn. “Emotion as material, not at any time the subject”aldus Lawrence weiner (kunstenaar). Romantisch- conceptuele kunstenaars zoals Dorenda
Verhaegen zou je in die zin post-wittgensteiniaanse romantici kunnen noemen.
De Nederlandse kunstenaar Bas Jan Ader houdt zich met dezelfde aspecten van romantiek bezig als Dorenda. Hij is een van de eerste kunstenaars in Nederland die te scharen valt onder de conceptuele romantiek. Hij maakt sentimenteler werk dan alle andere kunstenaars in de eind jaren 60, begin jaren 70. Zijn kunst uit zich in een totaal andere vorm dan in de klassieke romantiek. Hij laat duidelijk zien hoe hij zich voelt en hoe hij worstelt met zijn gevoelens. In de video I’m too sad to tell you is de kunstenaar te zien huilend voor de camera. Over de oorzaak van dit huilen wordt echter niets verteld. Toch gaat de toeschouwer meeleven met deze herkenbare emotie. Wat typisch is voor de conceptuele romantiek. De toeschouwer maakt een eigen interpretatie van het werk in koppeling met zichzelf als gevolg van de duidelijk te herkennen emotie. Ieder mens koppelt een dergelijke emotie aan een andere gebeurtenis.
Net als in de werken van de Bas Jan Ader, speelt Verhaegen zelf vaak een hoofdrol in haar films. Ook werken ze beiden vanuit een concept waarbij de uitwerking wel degelijk van belang. Dit aspect is nog een kenmerk van het romantisch conceptualisme. Verhaegen toont haar gevoelens. Maar zet deze zo neer dat ze universeel herkenbaar worden net als Ader. Beide kunstenaars maken kunst waar het publiek zelf over na moet denken. Maar waarbij de hoofdemotie duidelijk en universeel waarneembaar is. Aan de hand van de video’s kan een toeschouwer bij zichzelf te raden gaan wat hij zelf voelt en denkt, hij kan er door de video’s bij stil gaan staan.
In het werk van Verhaegen staan persoonlijke ervaringen, gedachten en gevoelens centraal. Het zijn vaak gedachten en gevoelens uit een gebeurtenis uit het leven van Verhaegen zelf zoals in de eerdergenoemde film verlangen. Bas Jan Ader maakt net als Verhaegen verwijzingen naar gebeurtenissen in zijn leven of naar gebeurtenissen uit de levens van mensen die dicht bij hem staan. In zijn foto All my clothes symboliseert hij een gebeurtenis die zijn moeder beschreef in haar boek: “Ik kreeg in de oorlog maar heel even de tijd om mijn spullen te pakken van de Duitsers. Ik gooide vervolgens zo veel mogelijk kleren naar buiten”.In de video-installatie remember van Verhaegen is dit verwijzen naar gebeurtenissen van goed te zien. Al werkt ze hier niet vanuit een eigen emotie maar vanuit een emotie van iemand anders. In de installatie zijn twee video’s in een hoek naast elkaar te zien. Beiden vertalen ze het gevoel van een persoon op een plek. Om deze installatie te realiseren is de kunstenares op zoek gegaan naar verhalen van mensen in en rond haar leefomgeving. Deze verhalen vormt ze om naar eigen interpretatie. Hierin komt naar voren dat ze werkt vanuit een duidelijk concept. Deze werkwijze lijkt ook erg veel op die van Nina Yuen, een hedendaags kunstenares die gestudeerd heeft in Nederland. Ook zij leeft zich in, in de verhalen van mensen die dicht bij haar staan. Net als Verhaegen geeft zij een reconstructie van deze verhalen weer. Ze maakt er een heel nieuw verhaal van waar ze haar eigen emoties aan bod laat komen. Verhaegen speelt zelf vaak een hoofdrol in haar films, net als Yuen. Al heeft ze een ommezwaai gemaakt met Remember. Hierin laat ze de eigenaar van zijn eigen verhaal, een door haar geregisseerde performance doen. Hierdoor worden de verhalen erg associatief. Alleen de verhaaleigenaar weet nog het originele verhaal. Toch weet Verhaegen precies de essentie en het gevoel van het verhaal te pakken waardoor het harder binnen komt. Ook de werken van Yuen zijn erg associatief en liggen dicht bij een gevoel dat vrij te interpreteren is door de toeschouwer. Verhaegen laat niets uit over de verhalen die ten grondslag liggen aan haar films net als Bas Jan Ader’s I’m too sad to tell you. Ze vind de interpretatie van de persoon die haar werk bekijkt belangrijk. Haar werk Remember lijkt op een performance, een actie als eerbetoon aan de herinnering. Maar dit is echter niet zo. Remember is gefilmd met oog voor esthetiek. Met als eindbedoeling een installatie in een museum. De kunstenares heeft de acties als het ware laten uitvoeren in openbare ruimten. Maar heeft geen publiek erbij uitgenodigd, alleen de toevallige passant was getuigen. Net als bij Bas Jan Ader, die zijn handelingen filmt in en om zijn tuin. Beiden zijn dus meer videokunstenaars dan performance kunstenaars. Omdat ze meer gericht zijn op publiek dat kijkt naar hun video, dan publiek dat de daadwerkelijke actie ziet.
Romantisch conceptuele kunstenaars spreken de beschouwer open en direct aan door gevoelens neer te zetten. Dit geeft volgens Jan Verwoert (kunstcriticus) blijk van een intersubjectieve impuls in retorische, emotionele en existentiële zin. De video in Remember van Verhaegen toont een jonge man die omgeven door muren van gras zijn best doet om een aantal truien over elkaar heen te trekken. Hij worstelt met de truien en de kou is in zijn gezicht af te lezen. Op de achtergrond razen auto’s voorbij en klettert de regen hard op het wegdek. In de daar tegenoverstaande video is een jonge vrouw te zien die vanuit een klein gaatje zich een weg baant door een muur. Vogels fluiten op de achtergrond maar het slaan van de hamer tegen de muur, doorbreekt de rust bruut. Ook zij worstelt, het stof spat in haar gezicht en het kost zichtbaar veel moeite om door deze muur heen te komen. In beide video’s zijn golven van rust maar ook van escalatie waarneembaar. In het werk Remember werken de twee video’s samen. Dit doormiddel van de geluiden die samen de beelden versterken. Maar ook omdat beide beelden eenzelfde ritme volgen. De rustpunten komen tegelijk op en ebben ook weer tegelijk weg in een doorzetten van de actie. Ook gaan ze een dialoog met elkaar aan. De toeschouwer vraagt zich af wat de twee mensen in de video’s met elkaar te maken hebben. Waarom ze deze handelingen doen en wat hun beiden verhalen zijn. Beide video’s hebben veel verwijzingen in zich. Bijvoorbeeld de bescherming en warmte die een trui kan bieden. Maar tegelijkertijd ook weer de worsteling die het met zich mee brengt als er te veel truien over elkaar aangedaan worden. En een klein gaatje dat langzaam zo groot word dat je erdoorheen kunt stappen. Het met een klein hamertje door de muur heen breken naar een andere ruimte. Verhaegen werkt vanuit kleine handelingen die overdreven worden en daardoor veel betekenis met zich mee brengen. Menno en Paul de Nooijer (beiden video kunstenaar) noemden dit ook in een interview van de VPRO over hun eigen werk. “Je duwt tegen een cliché aan en dan krijg je plots een beeld dat waardevol zou kunnen zijn.”
Dorenda Verhaegen toont de beiden films die deel uitmaken van Remember in een ruimte in een hoek naast elkaar. Het is niet mogelijk om tegelijkertijd naar beiden werken te kijken omdat deze groot gebeamd zijn tegen een witte muur, kort duren en omdat er in een film veel wisselingen van standpunt zijn, waar focus voor nodig is. De toeschouwer wisselt steeds met zijn ogen tussen beide films. Daarom krijgt hij steeds het gevoel dat hij iets mist. Dit zorgt ervoor dat de spanning in haar beeld blijft. En dat beide films ook nog interessant zijn om een tweede keer bekeken te worden. Verhaegen vind de focus op haar werk erg belangrijk. Ze ervaart zelf vaak dat de stap om naar een film te kijken in een museum erg groot is. Ze wil het dus op een dergelijke manier brengen waardoor deze focus bij de toeschouwer behouden wordt. Deze presentatiewijze is te vergelijken met die van Pipilotti
Rist en die van Aernout Mik. In de video-installatie Elixir van Rist, die in het voorjaar van 2009 te zien was in het Boijmans van Beuningen museum te Rotterdam , waren net als bij Verhaegen ruimten met videowerken te zien. Deze werken versterkten elkaar en zette beiden een sterk sferisch beeld neer. De werken laten over aan de gedachten van de toeschouwer en zijn bijna bezwerend. In hun beiden werken kan de toeschouwer rustig gaan zitten en de tijd nemen om naar de werken rondom zich te kijken. Door de rust die het zitten en kijken met zich mee brengt gaat de toeschouwer meer op in het werk. Hij wordt als het ware deel van de installatie. In de installatie Shifting Sitting van Aernout Mik zijn op 3 schermen video’s over een rechtszaak gebeamd. Ook deze
films omgeven de toeschouwer en laten hem deel uitmaken van het werk. De films van Aernout Mik komen op verschillende manieren samen. Net als de films van Verhaegen wordt er gespeeld met afwisseling. Alle die de kunstenaars betrekken het publiek in de ruimte door ze deel te maken van het werk. toeschouwers begeven zich midden in het werk, denken mee en voelen daardoor ook mee. Het is duidelijk dat de wijze waarop het werk gepresenteerd wordt een belangrijke rol speelt in de video’s van deze kunstenaars.. Ook dit is een belangrijk kenmerk van het Romantisch conceptualisme.
Een andere kunstenaar die te vergelijken is met het werk van Dorenda Verhaegen is Guido van der Werve. Guido streeft naar een combinatie van natuur en schoonheid. Deze samen kan gaan met gevaar en het verliezen van zichzelf. Guido’s werkwijze is vaak een eenmalige performance die vervolgens geregistreerd word in een film. Uiteindelijk is de video het eindwerk dat getoond word in musea. In de video Nummer 9 The day I didn’t turn with the world zie je Guido van der Werve, zelf die 24 uur lang op de ijzig koude Noordpool tegen de draaiing van de aarde in loopt. Je ziet dat de kunstenaar zichtbaar moeite heeft met deze handeling. Uit het werk is naast kwetsbaarheid ook kracht te halen. De kunstenaar blijft koste wat het kost doorgaan. Als kijker worden de emotionele gedachten van de kunstenaar je niet opgedrongen. Wel kun je er als je eigen verhaal inleggen. Dorenda Verhaegen gaat op precies dezelfde manier te werk in haar werk Remember. Net als van der Werve is de handeling vaak zwaar. In het gezicht is op een gegeven moment de inspanning af te lezen. Ook is er naast kwetsbaarheid kracht af te lezen in beide personen. De handelingen worden kost wat het kost doorgezet. Het gat moet groot genoeg worden. En de truien moeten allemaal over elkaar heen. Door de krachtinspanning stopt een mens met acteren en focust zich helemaal op de handeling. Verhaegen gebruikt geen acteurs voor haar video’s maar “gewone” mensen uit haar omgeving. “ ik vraag ze niet om te acteren, maar gewoon te doen zoals ze zijn”. Toch gaan mensen acteren voor een camera. “Door ze iets inspannends te laten doen, ontstaat er een echtere emotie op het gezicht van de persoon en dat is wat ik wil”.
Het werk van Dorenda Verhaegen ontstaat vanuit een simpel idee. van der Werve noemt: “Als je iets tot de kern terug kunt brengen, kunnen meer mensen zich ertoe verhouden”. Hij vind dat kunstenaars die van een simpel idee een complex iets maken,
uiteindelijk tot een geforceerde samenraping van aspecten komen, waar niemand meer iets van begrijpt. Van dit soort kunst houden beide kunstenaars niet. Mensen doen vaak al heel goede dingen vanuit hun binnenste ik. Ze denken dan dat ze dat de dat helemaal uit moeten gaan leggen. Waarna ze het vervolgens dood praten. Beiden werken graag vanuit de kern, het simpele idee. Een handeling die bij Verhaegen tijdens het werken aan de video nog van vorm kan veranderen. Ze laat zich leiden door de omstandigheden en de ideeën die op dat moment in haar opkomen.. De ideeën zijn nog erg open en puur daardoor.De essentie moet echter wel duidelijk
zijn en blijven. Het moet te behapstukken zijn voor mensen die in eerste instantie niks weten van de achtergrond van het werk.
Dorenda Verhaegen laat bepaalde aspecten over aan de kijker, maar het gevoel dat ze wil overbrengen met haar kunst is
meer dan duidelijk waarneembaar. Daarbij werkt ze vanuit een verhaal. Vaak zijn minder fijne belevenissen voor haar een inspiratiebron. Dit omdat ongelukkige belevenissen vaak heftiger zijn en sneller bij het publiek aankomen. Daarbij is
het ook fijn om via de kunst na te denken over deze gebeurtenissen. Als in een soort zelfreflectie door kunst. Dit kan zo werken voor de kijker maar ook voor de kunstenaar zelf. Verhaegen sluit zich dan ook totaal aan bij de visie van Sophie Calle. Zij zegt: “ Gelukkige gebeurtenissen, die beleef ik, de ongelukkige buit ik uit. In de eerste plaats vanuit een artistieke interesse, maar ook om ze te transformeren, er iets van te maken, er mijn voordeel mee te doen - wraak te nemen op de situatie.” In Take Care of yourself van Calle is dit standpunt goed te zien. Take care of yourself is een project waarin Calle aan 107 vrouwen gevraagd heeft een email met de slotwoorden ‘take care of yourself’te analyseren. Met deze tekst beëindigde ze de relatie met haar toenmalige vriend. In de video Verlangen van Verhaegen wordt er doormiddel van een gesproken gedicht duidelijk dat de film gaat over het verlangen naar een man. Dit verlangen diept ze voor zichzelf uit door er mee bezig te zijn in haar kunst maar tegelijkertijd confronteert ze de toeschouwer er op een directe manier mee. Hiermee brengt ze herkenning en reflectie teweeg.
Dorenda Verhaegen werkt volgens een concept. Dit is vooral in haar laatste video-installatie heel duidelijk zichtbaar. Via verhalen van anderen maakt zij video’s die een bepaald gevoel uitdragen. Maar koppelt dit ook aan zichzelf terug. Ze legt haar eigen bevindingen en emoties haar werk. Waar in de conceptuele kunst het idee subliem is en de uitvoering minder belangrijk. Is dit bij Remember niet het geval. Er wordt wel degelijk nagedacht over de presentatie van het werk. Door de presentatie wordt er mede nog een nieuwe laag toegevoegd aan het kunstwerk. Daarbij is er in het werk van Verhaegen een duidelijk en direct herkenbare emotie aanwezig die het publiek meteen confronteert. Hierdoor kan de toeschouwer zich in leven in de situatie en zal daardoor direct aangegrepen worden. Dit alles maakt dat deze kunstenares een conceptuele kunstenares.
Bronnen
Boeken
A. de Visser, de tweede helft, Nijmegen/ Amsterdam 1998, uitgeverij SUN, tweede druk
ISBN: 978 906168 614 9
Meerdere schrijvers, Out of actions, Londen 1998, Thames and Hudson, eerste druk
ISBN: 0 500 28050 9
Artikelen
E. Coster, take care of yourself, 16 mei 2010.
http://www.kunstbeeld.nl/nl/nieuws/13708/take-care-of-yourself.html
N.Timmer, schurende sprookjes, datum onbekend
http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CFMQFjAA&url=http%3A%2F%2Fjongekunstkritiek.net%2F_files%2FFiles%2FSchurende%2520Sprookjes_Nicoline%2520Timmer.pdf&ei=uQS6T_SPCuLX0QWkn5H6Bw&usg=AFQjCNEFBCadvnwZBE2Fmy3qkMeWK3fEsg&sig2=UrPvulQLWlGQKG6xxZdflA
M. De Bruijn, het niets en de kunst, 2011
http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0CFwQFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.gerritrietveldacademie.nl%2Ffiles%2Fscriptie2011%2Fbeeldentaal%2FBenT_deBruin.pdf&ei=kxa6T4DIB4bc8QPdoMGmCg&usg=AFQjCNFqM2FUL5_x-7zPhMsKV9O4OC3x8w&sig2=ZWfo1ceFloaJRjQXcHYItQ
Mister Motley, Bas Jan Ader, nr. 20
http://mistermotley.nl/Archief/Nummers/20/Xtra/bas-jan-ader/
S. Huisman, Net echt Aernout Mik in Parijs, 4 April 2011
http://metropolism.com/reviews/net-echt/
J, higgie, Guido van der Werve, April 2008
http://www.frieze.com/issue/article/guido_van_der_werve/
Websites
Stedelijk museum, Stedelijk museum medeopdrachtgever Aernout Mik, datum onbekend.
http://www.stedelijk.nl/nieuws/nieuwsberichten/overzicht/stedelijk-museum-medeopdrachtgever-nieuw-werk-aernout-mik
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
H. den Hartog Jager, Meer licht, 2011
http://www.hansdenhartogjager.nl/web/Artikelpagina-Nieuws/Tentoonstelling-Meer-licht-in-Museum-De-Fundatie.htm
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Piplotti Rist
www.pipilottirist.net
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Bas Jan Ader
http://www.basjanader.com/
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Guido van der Werve
http://www.roofvogel.org/
Voor het laatst geraadpleegd op: 24 mei 2012
Interviews
Menno en Paul de Nooijer door de VPRO
http://www.youtube.com/watch?v=GDr-CuIlXCk
Kroeg op TiLt
interview door: Sabrina Leidelmeijer
_
Dorenda Verhaegen (21) is videokunstenares. Tijdens haar huidige studie maakt ze kennis met het concept film en werd daardoor gegrepen. Ze loopt nu stage als lerares van het vak Crea.
Janneke Peeters (35), muzikant en ook werkzaam als docent Muziek, heeft als doel mensen te ontroeren, shockeren of laten lachen. Ze speelt piano.“Ik schrijf, zing en speel Nederlandstalige liedjes. De teksten gaan over dingen uit het leven gegrepen. Wat ik enorm leuk vind, is mensen te raken met iets wat recht uit mijn hart komt of wat over mij gaat.”
Ze haalt inspiratie uit haarzelf. Dingen die ze zelf maakt of in haar naaste omgeving ziet. “Ik doe geen verzoeknummers. Het is gewoon Janneke wat je krijgt.”
Dorenda over filmen: “Het is een soort van schilderen of beeldhouwen maar dan met een camera in plaats van verf of steen. Mijn films zijn poëtisch.”
De match kwam al snel tot stand na de informatieavond van TiLT
Janneke vertelt: “ Toen ik filmpjes van Dorenda zag, dacht ik gelijk : wow! Het zijn pure filmpjes, niet fake. Dat bindt ons. We maken allebei werk wat echt uit onszelf komt.
Wat ik met name mooi vind is de verstilling in haar films. Tekst en geluid wisselen elkaar rustig af. Je blijft ernaar kijken. Het grappige is: een liedje dat ik al geschreven had past bij een van haar filmpjes. En ik zag ook een filmpje waar ik graag een liedje bij wil maken.”
Dus de samenwerking verloopt goed?
Dorenda: “Het klikte gelijk. Toen ik bij Janneke thuis was en wat liedjes van haar hoorde zag ik, in gedachte, al meteen beeld erbij!”
Waarom TiLt?
Janneke: “Ik wil meer gaan optreden! Ik ben de laatste jaren meer docent geweest dan muzikant. Dat gaat veranderen! Ik geloof echt dat het leuk gaat worden en dat er mooie dingen uit kunnen voortvloeien. TiLt is een leuk begin! En ik heb met mijn eigen werk nog nooit samengewerkt met een andere kunstenaar. Dat sprak mij erg aan van TiLt. Door samenwerking kom je in een gezamenlijke creatieve flow terecht. Dat vind ik heel mooi.”
Dorenda: “Voor mij is het de eerste keer dat ik naar buiten treedt als videokunstenares. Mijn filmpjes zijn altijd in de veilige kring van vrienden en familie gebleven. Nu kan iedereen het zien, dat is wel spannend! Ieder filmpje gaat over wat ik zelf heb meegemaakt. Liefdesverdriet, depressiviteit. Dat zijn krachtige gevoelens. Die melancholie komt goed tot uiting door middel van film.”
Hoe verloopt het proces?
Janneke:” In m’n hoofd ben ik er veel mee bezig” Dorenda: “We hebben ook al een brainstormsessie had.” Janneke: “en daar is een al een leuk lied uit gekomen”.
Dorenda lachend:” Het is wel belangrijk dat we niet in een eetcafé spelen want we hebben er ook een vies liedje tussen zitten.”
Janneke begint met te zingen: “Dokter John, dokter John, zet die scalpel in mijn vlees, hoe meer jij aan mij zit , des te groter is het feest. Dokter John, dokter John, snij nog eens in mijn lijf. Bij jou voel ik me sexy, een vrouw, een lekker wijf.”
Ze legt uit: “In het liedje laat ik operatie na operatie na operatie uitvoeren. Het is eigenlijk een heel gevoelig onderwerp wat heel banaal en bot wordt weergegeven.”
Dorenda: “Omdat het zo bot is kreeg ik daar gelijk een beeld bij….met vlees, bloed en flatseflats. Haha! Niet echt handig als je aan je kipsate zit.”
Dorenda Verhaegen (21) is videokunstenares. Tijdens haar huidige studie maakt ze kennis met het concept film en werd daardoor gegrepen. Ze loopt nu stage als lerares van het vak Crea.
Janneke Peeters (35), muzikant en ook werkzaam als docent Muziek, heeft als doel mensen te ontroeren, shockeren of laten lachen. Ze speelt piano.“Ik schrijf, zing en speel Nederlandstalige liedjes. De teksten gaan over dingen uit het leven gegrepen. Wat ik enorm leuk vind, is mensen te raken met iets wat recht uit mijn hart komt of wat over mij gaat.”
Ze haalt inspiratie uit haarzelf. Dingen die ze zelf maakt of in haar naaste omgeving ziet. “Ik doe geen verzoeknummers. Het is gewoon Janneke wat je krijgt.”
Dorenda over filmen: “Het is een soort van schilderen of beeldhouwen maar dan met een camera in plaats van verf of steen. Mijn films zijn poëtisch.”
De match kwam al snel tot stand na de informatieavond van TiLT
Janneke vertelt: “ Toen ik filmpjes van Dorenda zag, dacht ik gelijk : wow! Het zijn pure filmpjes, niet fake. Dat bindt ons. We maken allebei werk wat echt uit onszelf komt.
Wat ik met name mooi vind is de verstilling in haar films. Tekst en geluid wisselen elkaar rustig af. Je blijft ernaar kijken. Het grappige is: een liedje dat ik al geschreven had past bij een van haar filmpjes. En ik zag ook een filmpje waar ik graag een liedje bij wil maken.”
Dus de samenwerking verloopt goed?
Dorenda: “Het klikte gelijk. Toen ik bij Janneke thuis was en wat liedjes van haar hoorde zag ik, in gedachte, al meteen beeld erbij!”
Waarom TiLt?
Janneke: “Ik wil meer gaan optreden! Ik ben de laatste jaren meer docent geweest dan muzikant. Dat gaat veranderen! Ik geloof echt dat het leuk gaat worden en dat er mooie dingen uit kunnen voortvloeien. TiLt is een leuk begin! En ik heb met mijn eigen werk nog nooit samengewerkt met een andere kunstenaar. Dat sprak mij erg aan van TiLt. Door samenwerking kom je in een gezamenlijke creatieve flow terecht. Dat vind ik heel mooi.”
Dorenda: “Voor mij is het de eerste keer dat ik naar buiten treedt als videokunstenares. Mijn filmpjes zijn altijd in de veilige kring van vrienden en familie gebleven. Nu kan iedereen het zien, dat is wel spannend! Ieder filmpje gaat over wat ik zelf heb meegemaakt. Liefdesverdriet, depressiviteit. Dat zijn krachtige gevoelens. Die melancholie komt goed tot uiting door middel van film.”
Hoe verloopt het proces?
Janneke:” In m’n hoofd ben ik er veel mee bezig” Dorenda: “We hebben ook al een brainstormsessie had.” Janneke: “en daar is een al een leuk lied uit gekomen”.
Dorenda lachend:” Het is wel belangrijk dat we niet in een eetcafé spelen want we hebben er ook een vies liedje tussen zitten.”
Janneke begint met te zingen: “Dokter John, dokter John, zet die scalpel in mijn vlees, hoe meer jij aan mij zit , des te groter is het feest. Dokter John, dokter John, snij nog eens in mijn lijf. Bij jou voel ik me sexy, een vrouw, een lekker wijf.”
Ze legt uit: “In het liedje laat ik operatie na operatie na operatie uitvoeren. Het is eigenlijk een heel gevoelig onderwerp wat heel banaal en bot wordt weergegeven.”
Dorenda: “Omdat het zo bot is kreeg ik daar gelijk een beeld bij….met vlees, bloed en flatseflats. Haha! Niet echt handig als je aan je kipsate zit.”